Kinderen en rouw

Kinderen en rouw

Hoe vertel je een kind dat oma is overleden? Kinderen en rouw. Kinderen rouwen anders dan volwassenen. Soms lijkt het alsof moeilijke momenten langs een kind heen gaan. Het kind uit geen verdriet maar gaat bijvoorbeeld lekker buitenspelen, terwijl het verdriet er wel degelijk zit. De rouwverwerking van een kind verloopt vaak in stukjes. Naast het eigen verdriet wordt het kind ook geconfronteerd met het verdriet van anderen. Ze zien dit, voelen dit en ervaren dit.

Het rouwproces van een kind verschilt per leeftijd. Jonge kinderen begrijpen nog niet alles. En oudere kinderen voelen vaak de verantwoordelijkheid om het verdriet van anderen te verlichten. Hoe verschillend het rouwproces van kinderen ook kan zijn, er zijn een paar dingen die je altijd kunt doen om een kind te helpen.

Hoe vertel je het kind dat oma is overleden?

• Zeg niet: oma slaapt en wordt nooit meer wakker. Dit kan slaapproblemen veroorzaken bij kleine kinderen. Vertel eerlijk dat oma niet meer leeft omdat haar hart niet meer klopt. Vertel op een rustige manier de werkelijkheid.
• Ga ervan uit dat de fantasie van kinderen veel erger is dan de werkelijkheid.
• Pas de wijze waarop je kinderen informeert aan aan de leeftijd en het begrippenkader van kinderen.
• Kleinere kinderen begrijpen niet altijd de woorden die je uitspreekt. Zij begrijpen wel door het zien van de overledene of samen een tekening te maken van bijvoorbeeld de rouwkamer of de aula.
• Verbied kinderen niet met anderen te praten over wat ze meemaken. Ook al gaat het over gezinszaken, het is belangrijk dat een kind zich ook buiten het gezin kan uiten.

• Betrek kinderen en jongeren zoveel mogelijk bij alles wat geregeld moet worden. Hun inbreng en wensen zijn ook belangrijk. Mogelijk kunnen ze ook taken op zich nemen waardoor ze zich nog meer betrokken voelen.
• Ga met kinderen en jongeren afscheid nemen van de overledene. Ook als ze er tegenop zien. Vraag waar ze tegenop zien. Dwing nooit maar stimuleer wel. Of ga eerst zelf kijken en vertel wat je hebt gezien, zo maak je het afscheidnemen voorspelbaar en minder spannend.
• Neem kinderen die beseffen waar het om gaat mee bij een condoleancebezoek aan de nabestaanden. Het is een verrijkende ontmoeting waar kinderen veel leren van verdriet, troosten en getroost worden.
• Zelfs kleine kinderen kunnen al mee naar de uitvaartdienst van een gezinslid. Zeker wanneer de dienst aangepast wordt aan de aanwezigheid van kinderen. Bij de uitvaart van opa of oma of anderen die het kind zeer nabij waren is het aan te raden kinderen zeker vanaf een jaar of zes mee te nemen.
• Overleg vooraf met de voorganger of pastor dat de viering aangepast wordt op de aanwezigheid van kinderen. Wanneer het om de ouder gaat of een broer of zus dient het woord ook af en toe rechtstreeks tot de kinderen gericht te worden. Mogelijk kunnen kinderen een taakje krijgen in de dienst.
• Wanneer je als volwassene zelf erg betrokken bent bij degene waarvan afscheid genomen wordt (je partner, kind, vader of moeder) zorg er dan voor dat er iemand in de afscheidsdienst aanwezig is die eventueel voor de kinderen kan zorgen als die het niet meer volhouden zodat je zelf zowel lijfelijk als geestelijk aanwezig kunt blijven.

Praat er samen over

• Zorg dat de naam van de overledene nog regelmatig genoemd wordt in huis. Stop dierbare spullen die aan hem of haar herinneren niet weg. ‘Dood ben je pas als je bent vergeten’ zei Bram Vermeulen al.
• Geef aandacht aan het rouwende kind op het moment dat hij het nodig heeft. Breek een telefoongesprek af, zet de stofzuiger uit, stel de reparatie even uit en ook die computer kan wachten.
• Vraag niet aan het kind om zijn gevoelens uit te stellen, te doen of ze er niet zijn of te veranderen.

• Let op signalen van kinderen. Ga ervan uit dat kinderen bezig zijn met het verlies al laten ze dat niet altijd merken. Ga in op signalen of begin er zelf over. Vraag regelmatig hoe het gaat ook al lijkt er geen aanleiding voor te zijn.
• Wat je zegt is in het algemeen minder belangrijk dan hoe je het zegt en wat je doet. Dikwijls is 100% aanwezigheid op het moment dat dat nodig is al voldoende.
• Besteed op bepaalde momenten expliciet aandacht aan het overlijden. Bijvoorbeeld op de verjaardag van degene die overleden is, de sterfdag, vader-/moederdag, Allerzielen. Bedenk een ritueel om samen op die dag de overledene te gedenken.
• Zorg dat kinderen altijd bij je terecht kunnen, wat hun gedrag ook moge zijn. Soms zijn de reacties veel heftiger dan je zou verwachten. Veroordeel het gedrag niet maar bied kinderen de veiligheid om hun verdriet ook op andere manier te uiten.
• Schrik niet van bizarre spelletjes die kinderen kunnen spelen met de dood als thema. Het is hun manier om grip proberen te krijgen op het verlies.

Warme groet namens het hele team van De Witte Roos Uitvaartverzorging.

Bron:

Lezingen van hoogleraar Manu Keirse

Training en opleiding Kindertranen bij Uitvaartkrachten Academy

Onze jarenlange ervaring met uitvaarten en kinderen